Τράπεζα θεμάτων:Αρχαία Ελληνικά Α΄Λυκείου

( ερωτήσεις εισαγωγής-Θουκυδίδης)

 

              

 

1. Τι γνωρίζετε για την καταγωγή και τη μόρφωση του Θουκυδίδη;
 Απάντηση: «Ο Θουκυδίδης (πιθ. 455-399 π.Χ.) γεννήθηκε ... της ιατρικής επιστήμης».

 

2. α) Ποια ήταν η άποψη του Θουκυδίδη για τη στρατηγική του Περικλή;

β) Ποιες ήταν οι συνέπειες του λοιμού και πώς επηρέασε την πολιτική κατάσταση της Αθήνας;

Απάντηση: α)«Κατά την έναρξη του πελοποννησιακού πολέμου... αυτοπεποίθηση».

β) Το δεύτερο έτος του πολέμου... τον Κλέωνα».

 

3. Ποιες συνέπειες είχε για τον ίδιο το Θουκυδίδη η αποτυχία του ως στρατηγού στην Αμφίπολη (424 π.Χ.);

Απάντηση: «Το 424 π.Χ. ο Θουκυδίδης, ως στρατηγός,... ως το τέλος του πολέμου».

 

4. Για ποιους λόγους εξορίστηκε ο Θουκυδίδης και πώς η εξορία του επηρέασε τη συγγραφή του έργου του;

Απάντηση: « Το 424 π.Χ. ο Θουκυδίδης, ως στρατηγός, ... πιο άνετα (5.26.5)».

 

5. Από πού προκύπτει ότι ο Θουκυδίδης έζησε έως το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου;

Απάντηση: «Οι ελάχιστες «εσωτερικές μαρτυρίες» στο έργο... μετά το 404 π.Χ».

«Δεν είναι βέβαιο αν γύρισε στην Αθήνα μετά το 404 π.Χ. με την αμνηστία που παραχωρήθηκε. Οι πληροφορίες των αρχαίων πηγών είναι αβέβαιες και σε ορισμένα σημεία αντιφατικές. Βέβαιο είναι ότι έζησε ως το τέλος του πολέμου. [«Τούτου δ? το? πολέμου μ?κός τε μέγα προύβη», 1.23.1, «?τη δ??ς το?το τ? ξύμπαντα ?γένετο τ? πολέμ??πτ? κα? ε?κοσι», 5.26.1, «?πεβίων δ? δι? παντ?ς α?το? α?σθανόμενός τε τ??λικί? καί προσέχων τ?ν γνώμην, ?πως ?κριβές τι ε?σομαι», 5.26.5.]»

«Το έργο του έμεινε ημιτελές....το έργο του».

 

6. Ποια στοιχεία οδήγησαν το Θουκυδίδη να κατανοήσει από την αρχή τη σημασία του πολέμου που ξεσπούσε;

Απάντηση: «Ο Θουκυδίδης κατενόησε από την αρχή ... μεγάλη πολεμική ισχύ».

 

7. Με ποιες μεθόδους ο Θουκυδίδης διερευνά γεγονότα παλαιότερα του Πελοποννησιακού πολέμου;

Απάντηση: «Εξετάζοντας τις εξελίξεις... «τεκμήρια» (= συμπεράσματα στα οποία καταλήγει η έρευνα)».

«Για τα παλαιότερα γεγονότα, πριν από τα Μηδικά,... τ?ς ?ληθείας» 1.20.3)».

 

8. Ποιες είναι, κατά το Θουκυδίδη, οι βασικές προϋποθέσεις για τη συγκρότηση ενός ισχυρού, από στρατιωτική άποψη, κράτους;

Απάντηση: «Τονίζει ότι χωρίς μόνιμες εγκαταστάσεις πληθυσμών,... των σοφιστών».

 

9. Να αναφέρετε τα βαθύτερα αίτια του Πελοποννησιακού πολέμου, σύμφωνα με το Θουκυδίδη.

Απάντηση: «Το ενδιαφέρον του επικεντρώνεται...  ανεξάρτητα».

 

10. Πώς απαντά ο Θουκυδίδης στο πρόβλημα που αφορά την ηγεμονική δύναμη της Αθήνας;

Απάντηση: « Η «αθηναϊκή συμμαχία» είχε μετατραπεί ...σε πανωλεθρία».

 

11. Ποια είναι η αντίληψη του Θουκυδίδη για την αντιμετώπιση του προβλήματος της διαχείρισης της δύναμης από ένα κράτος, μια συμμαχία, μια πολιτική παράταξη;

Απάντηση: «Το πρόβλημα της δύναμης ... τους θεούς (3.83.2)».

 

12. Πώς ο Θουκυδίδης οδηγείται στην αντίληψη ότι η λογική αποτελεί τη μόνη αξία στην οποία μπορεί να στηριχτεί ο άνθρωπος;

Απάντηση: « Δεν θα ήταν ορθό ... δεινή».

 

13. Πώς η λογική και η τύχη, κατά το Θουκυδίδη, επηρεάζουν τις ιστορικές εξελίξεις;

Απάντηση: «Η λογική αποτελεί τη μόνη αξία,... και δεινή».

 

14. Ποια είναι, κατά το Θουκυδίδη, τα βασικά κίνητρα για τον πόλεμο;

Απάντηση: «Σε αρκετά σημεία του έργου του... για τον πόλεμο».

 

15. Να περιγράψετε το πρότυπο του ηγέτη που ενσαρκώνει ο Περικλής, κατά τον Θουκυδίδη.

Απάντηση: «Το πρότυπο του ηγέτη ... θαλάσσιες συγκοινωνίες)».

 

16. Ποια είναι τα γνωρίσματα του ηγέτη που χαρακτηρίζουν την πολιτική φυσιογνωμία του Περικλή;

Απάντηση: «Το πρότυπο του ηγέτη ... θαλάσσιες συγκοινωνίες)».

 

17. Πώς ορίζεται η υπεύθυνη συμπεριφορά του πολίτη κατά το Θουκυδίδη;

 Απάντηση: «Και ο πολίτης έχει χρέος... και φίλους».

 

18. Ποια είναι, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, τα χαρακτηριστικά του υπεύθυνου πολίτη;

Απάντηση: «Και ο πολίτης έχει χρέος... και φίλους».

 

19. Ποιο γνώρισμα σκέψης και μεθόδου χαρακτηρίζει το Θουκυδίδη, όταν στοχάζεται για τα γεγονότα και τη συμπεριφορά του ανθρώπου; Ποια πορεία ακολουθεί ο ιστορικός;

Απάντηση: «Ο βαθύς στοχασμός του ιστορικού ... για τους πρώτους νεκρούς του πολέμου».

 

20. Με ποιες μεθόδους ο Θουκυδίδης ερευνά τα γεγονότα του μακρινού παρελθόντος και της σύγχρονής του εποχής στην πορεία αναζήτησης της αλήθειας;

Απάντηση: «Ο Θουκυδίδης είχε πλήρη επίγνωση... ?πεξελθών», 1.22.2)».

 

21. Τι είναι οι δημηγορίες και ποια η σημασία τους για την επιστημονική ανάλυση των ιστορικών γεγονότων;

Απάντηση: «Για τους λόγους που εκφωνήθηκαν... με τον τόπο καταγωγής τους».

 

22. Με ποιον τρόπο παραθέτει ο Θουκυδίδης τους λόγους των ομιλητών στις δημηγορίες του και γιατί;

Απάντηση:«Για τους λόγους που εκφωνήθηκαν... με τον τόπο καταγωγής τους».

 

23. Με ποιον τρόπο χρονολογεί τα ιστορικά γεγονότα ο Θουκυδίδης;

Απάντηση: « Στην προσπάθειά του για χρονολογική ακρίβεια... χειμ?να (2.1)».

 

24. Με ποιον τρόπο προσπαθεί ο Θουκυδίδης να εξασφαλίσει τη χρονολογική ακρίβεια κατά την έκθεση των ιστορικών γεγονότων;

Απάντηση: «Στην προσπάθειά του για χρονολογική ακρίβεια ... κα? χειμ?να (2.1)».

 

25. Ποια θέματα περιλαμβάνονται στο πρώτο βιβλίο των ?στορι?ν του Θουκυδίδη;

Απάντηση:«Στο 1ο βιβλίο εξετάζονται... οι δυνάμεις των αντιπάλων».

 

26. Ποια γλώσσα χρησιμοποιεί στο έργο του ο Θουκυδίδης; Να αναφέρετε τρεις χαρακτηριστικές γλωσσικές ιδιομορφίες.

Απάντηση: «Η γλώσσα του Θουκυδίδη... είναι η λεγόμενη «αρχαία αττική» του 5ου αι. Χαρακτηριστικές γλωσσικές ιδιομορφίες:1. η χρήση του τύπου της πρόθεσης ?ς αντί ε?ς και ξ?ν αντί σύν. Το αρχαϊκότερο σύμπλεγμα σσ αντί ττ.

2.Αρχαϊκότεροι τύποι λέξεων: α?εί/?εί, ?φελία/?φέλεια, ?ξαπιναίως/?ξαπίνης.

3.Χρησιμοποίηση γνωστών λέξεων με σπάνια σημασία: ο?κήτωρ: άποικος (και όχι κάτοικος)».

 

27. Να αναφέρετε τρία (3) χαρακτηριστικά του θουκυδίδειου ύφους.

Απάντηση: « Η συνεχής χρήση των αντιθέσεων,... είναι χαρακτηριστικά υψηλού λογοτεχνικού ύφους».

 

28. Τι επιδιώκει ο Θουκυδίδης με τη χρήση σύνθετων ρημάτων; Να αναφέρετε ένα παράδειγμα.

 Απάντηση: «Με τα σύνθετα ρήματα. (ενώ συνήθως χρησιμοποιούνται απλά, κατακληθείς)... ?νταναγόμενοι».